O Współuzależnieniu

Uzależnienie to choroba, która atakuje nie tylko samego chorego, ale także wszystkich jego bliskich. Rodzina to przecież zbiór osób blisko ze sobą żyjących, powiązanych wzajemnie i oddziaływujących na siebie. To pewnego rodzaju system, w którym panują określone prawa, normy czy zasady, akceptowane zachowania oraz role, które wszyscy pełnimy (rola żony, matki, męża, córki, najstarszego czy najmłodszego dziecka). W momencie, kiedy jeden z trybików przestaje pracować, funkcjonowanie całego mechanizmu ulega zachwianiu. Kiedy więc w rodzinie pojawia się uzależnienie, cała rodzina zostaje narażona na chorobę.

a) W jaki sposób funkcjonuje rodzina z problemem uzależnienia?

Rodzina, w której pojawia się problem uzależnienia, zaczyna funkcjonować w taki sposób, że alkohol bądź inny środek jest sprawą nadrzędną, wyznaczającą prawa i normy oraz zakres obowiązków. Rodzina, w której rządzi alkohol:

1. Jest zamknięta, skłaniająca do izolacji i odosobnienia, do „kiszenia się we własnym sosie”.

To rodzina z sekretem, którego nie wynosi się na zewnątrz. Tak, jak w domu problem jest ukrywany (np. potajemne picie jednego z członków, przelewanie z butelek z alkoholem do butelek po wodzie mineralnej), podobnie na zewnątrz dzieci czy inni niepijący członkowie rodziny wstydzą się i ukrywają problem. W kontakcie ze światem zewnętrznym dominują tu pozory, członkowie rodziny mówią często: „u nas wszystko jest w porządku”, „my nie mamy problemów”. Problemy są rozwiązywane we własnym zakresie (tak, aby „inni” się nie dowiedzieli), czyli najczęściej wcale.

2. Jest zakłamana i nieszczera.

Nikt głośno nie mówi o problemie, a także o swoich problemach. Pijaństwa często nie nazywa się po imieniu – kiedy dziecko wspomni, że tatuś jest pijany słyszy uwagę, że wcale nie jest pijany, ale zmęczony i że o własnym ojcu nie można mówić takich rzeczy. To zakłamanie przenosi się także na kontakty z otoczeniem, gdzie nieuzależnieni członkowie rodziny mówią: „wydaje wam się – u nas wszystko jest dobrze”, „nie czepiajcie się, nie ma powodów do martwienia się o nas”.

3. Brak w niej wzajemności, panuje tu niesprawiedliwy podział obowiązków (jedni robią wszystko, inni są z tego zwolnieni) i ciągłe pretensje.
4. Nikt nikomu nie pomaga, członkowie rodziny są zdani sami na siebie.
5. Obowiązują takie normy, jak: „nie mówić”, „nie czuć”, „nie ufać”.

W jednym zdaniu można powiedzieć, że rodzina z problemem uzależnienia to rodzina, w której ważny jest pozór, aby wszystko na zewnątrz wyglądało dobrze.

b) Co to jest współuzależnienie?

Można powiedzieć, że współuzależnienie to forma przystosowania się do tego, co niszczy. Zachowanie osób współuzależnionych objawia się:

1.Ciągłą koncentracją myśli, uczuć i zachowań wokół picia drugiej osoby. Tak, jak życie alkoholika obraca się wokół butelki, tak życie jego bliskich kręci się wokół niego. Ciągłe zastanawianie się: „co on robi?”, „kiedy wróci?”, „czy przyjdzie pijany?”, „czy będzie w stanie iść jutro do pracy lub zająć się ciągle odkładaną naprawą kapiącego kranu?” to pytania, które nieustannie pojawiają się w myślach osób współuzależnionych.

2. Poczuciem konieczności kontrolowania picia drugiej osoby. Chowanie butelek, dolewanie wody do alkoholu, czy określenia: „nie pij tak dużo”, „czy mógłbyś/ mogłabyś dziś nie pić?”, „pamiętasz jak ostatnio skończyło się twoje picie?” to typowe zachowania osób współuzależnionych.
3. Ochranianiem uzależnionego, czyli kryciem (np. „mąż się dziś źle czuje i nie może pojawić się w pracy, to chyba jakaś grypa albo zatrucie…”) , zaprzeczaniem (np. „nie, moja żona nie jest pijana, wydaje ci się, jest po prostu zmęczona…”), pomniejszaniem (np. ”wypił tylko kilka kieliszków, przecież to nic strasznego…”).
4. Poczuciem współwiny i negowaniem własnej wartości – „jestem złą żoną i to dlatego on pije”.
5. Huśtawką emocjonalną, która towarzyszy osobom współuzależnionym – „on jest taki dobry, kiedy nie pije.. potrafi zrobić wtedy wiele wspaniałych rzeczy…” lub „nienawidzę go kiedy pije, nie potrafię patrzeć na niego w taki stanie…”.

Zachowania te niestety wzmagają chorobę. Zwalnianie alkoholika z odpowiedzialności za skutki picia, tuszowanie spraw, kłamstwa w celu osłonienia go wzmacniają bezkarność picia i z pewnością nie motywują do podjęcia leczenia. Często jednak osoby współuzależnione zachowują się tak, ponieważ nie widzą innego sposobu lub myślą, że w ten sposób uda im się odciągnąć alkoholika od picia. Nic bardziej błędnego. (Źródło:www.poradnikmedyczny.pl)

c) Test na współuzależnienie

1. Nie potrafisz odróżnić własnych myśli i uczuć od myśli i uczuć kogoś innego. Myślisz za kogoś innego. Myślisz za kogoś, martwisz się za kogoś, planujesz za kogoś, spłacasz długi za kogoś. Tak / Nie
2. Do dobrego samopoczucia jest ci potrzebna aprobata i uwaga innych ludzi, ponieważ sądzisz, że nie jesteś wystarczająco dobra. Tak / Nie
3. Czujesz się niespokojna i winna, gdy ktoś obok ciebie ma kłopot lub przeżywa trudność. Nie umiesz towarzyszyć temu bez napięcia. Tak / Nie
4. Zachowujesz się jakbyś ciągle za coś przepraszała. Tak / Nie
5. Często nie wiesz, czego naprawdę potrzebujesz. Sądzisz, że inni lepiej wiedzą, co jest dla ciebie dobre, więc rzadko opierasz się na własnym zdaniu w tej sprawie. Tak / Nie
6. Stale przekonujesz innych, że naprawdę zasługujesz na miłość i cierpisz w milczeniu nad tym, że jesteś niedoceniana. Tak / Nie
7. Nie masz czasu dbać o siebie. Tak / Nie
8. Masz w sobie więcej krytycyzmu niż realizmu i dlatego niepoprawnie idealizujesz ludzi. Za każdym razem przeżywasz rozczarowanie i oburzenie, że ktoś żyje „nie tak, jak trzeba”. Tak / Nie
9. Przeżywasz swoje życie jako ofiara nie sprzyjających okoliczności. Nie potrafisz stawiać innym wymagań ani zdrowych warunków i być konsekwentną. Tak / Nie
10. Kłamiesz, by niemądrze osłonić tych, których kochasz. Tak / Nie
11. Pozwalasz, by inni cię ranili, nie próbując się bronić. Boisz się odrzucenia. Tak / Nie
12. Bycie z samą sobą jest dla ciebie trudne. Tak / Nie
13. Jesteś tak zajęta, że nie masz czasu nad niczym się zastanawiać. Tak / Nie
14. Niczego od nikogo nie potrzebujesz. Tak / Nie
15. Nie umiesz bawić się i być spontaniczna. Tak / Nie
16. Jesteś przestraszona, zraniona i zła, lecz obawiasz się tego po sobie okazać. Boisz się swojej złości. Tak / Nie
17. „Musisz” pracować, spać jeść i uprawiać seks nie mając z tego, w gruncie rzeczy, żadnej przyjemności. Tak / Nie
18. Stosunki z innymi ludźmi okazują się dla ciebie pułapką. Tak / Nie
19. Musisz zmuszać, manipulować, zrzędzić i dąsać się, żebrać i dawać uczuciowe lub rzeczowe łapówki, by inni zrobili to, czego chcesz. Tak / Nie
20. Odczuwasz beznadziejność, bezsilność i niemożność odmiany swojej sytuacji. Tak / Nie
21. Musisz stale się spieszyć, więc nie masz czasu na refleksję nad sensem życia, ani o Bogu. Tak / Nie

Jeśli odpowiedziałaś/odpowiedziałeś „Tak” na wiele z tych pytań, może to oznaczać, że borykasz się ze współuzależnieniem i kontakt z konsultantami naszego Programu mógłby Ci pomóc.