STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH w Placówce Wsparcia Dziennego w Drozdowie – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Darłowie

Placówka Wsparcia Dziennego z siedzibą w Drozdowie 15 kierując się dobrem małoletnich uczestników zajęć, zgodnie z obowiązkami określonymi w art. 22 b oraz 22c ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich wprowadzonymi przez art. 7 pkt 6 ustawy z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw zmieniającej m.in. ustawę z dniem 15 lutego 2024 r. przyjmuje Standardy Ochrony Małoletnich, określające:

ROZDZIAŁ I – Zasady zapewniające bezpieczne relacje między uczniem a personelem świetlicy, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec dzieci;

§ 1

Zadaniem personelu naszej placówki jest kierowanie się dobrem DZIECKA i podejmowanie wszystkich działań w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawnymi – w tym obowiązkiem ochrony dzieci przed krzywdzeniem. Wszyscy pracownicy i współpracownicy placówki bez względu na pełnioną funkcję lub stanowisko oraz inne osoby realizujące zadania na nasze zlecenie na podstawie umów cywilno-prawnych (w tym stażyści i wolontariusze) zobowiązani są stosować wszystkie zasady zapewniające bezpieczne relacje między wychowankiem a personelem placówki.

§ 2

Niedozwolone jest przejawianie wobec DZIECKA jakichkolwiek zachowań przemocowych, naruszających prawa lub dobra osobiste DZIECI będących uczestnikami naszej placówki, sprzecznych z szeroko rozumianym dobrem i interesem DZIECKA zarówno w trakcie jego przebywania na terenie placówki jak również poza jego terenem, w szczególności:

narażające DZIECKO na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia;
naruszające godność DZIECKA, nietykalność cielesną lub wolność, dyskryminujące DZIECKO ze względu na płeć, rodzinę lub miejsce pochodzenia, wyznanie, orientację seksualną czy poglądy polityczne, czy z jakichkolwiek innych powodów;
powodujące szkody na zdrowiu fizycznym lub psychicznym DZIECKA, wywołujące cierpienia lub krzywdy moralne;
ograniczające lub pozbawiające DZIECKO dostępu do usług lub świadczeń realizowanych przez naszą placówkę zarówno w trakcie zajęć świetlicowych i poza świetlicowych realizowanych przez placówkę na jej terenie lub poza nim;
istotnie naruszające jego prywatność lub wzbudzające w nim poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, stosowanych zarówno w formie jawnej lub ukrytej, bezpośredniej czy za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej;
będących okazywaniem wobec DZIECKA braku szacunku czy profesjonalizmu;
polegających na używaniu wobec DZIECKA wymagań lub treści nieadekwatnych do jego wieku lub sytuacji;
ujawniających jakichkolwiek informacje o DZIECKU osobom nieuprawnionym, w tym innym dzieciom, innym rodzicom, dotyczących wszystkich wrażliwych obszarów funkcjonowania DZIECKA w szczególności: jego sytuacji rodzinnej, zdrowotnej, ekonomicznej, prawnej, czy wizerunku;
będących przejawem przekraczania kompetencji wychowawcy w tym: nawiązywania relacji romantycznych lub seksualnych z DZIEĆMI;
sprzyjających demoralizacji dzieci m.in. stosowania w obecności DZIECI wulgaryzmów, alkoholu, narkotyków lub innych środków psychoaktywnych lub udostępniania DZIECIOM wyrobów tytoniowych, alkoholu, narkotyków, lub innych środków psychoaktywnych;
mogących być oznaką lub przyczyną braku bezstronności wobec DZIECKA w tym przyjmowania od niego lub jego rodziców pieniędzy czy innych prezentów lub sugerujących istnienie miedzy personelem a DZIECKIEM jakichkolwiek relacji mogących być przyczyną nierównego traktowania DZIECKA lub czerpaniem korzyści osobistych z relacji z dzieckiem i/lub jego rodzicami;
będących przekroczeniem nietykalności fizycznej DZIECKA lub jego seksualności m.in. dotykania DZIECKA w sposób mogący być zinterpretowany przez niego lub innych za niewłaściwy lub nieprzyzwoity;
będących przekroczeniem niezbędnych czynności pielęgnacyjnych lub higienicznych wobec DZIECKA takich jak pomoc w ubieraniu czy rozbieraniu dziecka, jedzeniu, myciu, przewijaniu i korzystaniu z toalety wykraczających poza jasno sprecyzowane obowiązki służbowe.

ROZDZIAŁ II – Zasady i procedury podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu dziecka na terenie placówki wsparcia dziennego

§ 1

W Placówce Wsparcia Dziennego w Drozdowie stosuję się definiowanie krzywdzenia używając międzynarodowej definicji krzywdzenia D.G.Gill(szeroka definicja): (ang. childabuse) to każde działanie lub bezczynność jednostki, instytucji lub społeczeństwa jako całości i każdy rezultat takiego działania lub bezczynności, który deprywuje równe prawa i swobody dzieci i/lub zakłóca ich optymalny rozwój.

W ramach tej definicji zastosowanie ma również definicja przemocy domowej wobec dziecka, zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy domowej[1]

Przez przemoc domową rozumiemy jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności:

narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia,
naruszające jej godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną,
powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę,
ograniczające lub pozbawiające tę osobę dostępu do środków finansowych lub możliwości podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej,
istotnie naruszające prywatność tej osoby lub wzbudzające u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej.[2]

§ 2

W celu właściwej oceny działań podejmowanych przez przedstawiciela naszej placówki wszyscy jej przedstawiciele zapoznają się z przestępstwami określonymi w kodeksie karnym mogącymi współwystępować z krzywdzeniem dziecka takimi jak:

207 k.k. – znęcanie się (przestępstwo ścigane „z urzędu”)

§ 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 1a. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą nieporadną ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 lub 1a połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1–2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.

Art. 148 k.k. – Zabójstwo (przestępstwo ścigane „z urzędu”)
Art. 155 k.k. – Nieumyślne spowodowanie śmierci (przestępstwo ścigane „z urzędu”)
Art. 156 k.k. – Ciężki uszczerbek na zdrowiu (przestępstwo ścigane „z urzędu”)
Art. 157 k.k. – Średni i lekki uszczerbek na zdrowiu (co do zasady przestępstwo ścigane „z urzędu”, jeśli osobą pokrzywdzoną jest osoba najbliższa wspólnie zamieszkująca ze sprawcą)
Art. 160 k.k. – Narażenie człowieka na niebezpieczeństwo (co do zasady przestępstwo ścigane „z urzędu”, Jeżeli sprawca działa nieumyślnie a pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie następuje na jej wniosek)
Art. 162 k.k. – Nieudzielenie pomocy (przestępstwo ścigane „z urzędu”)
Art. 190 k.k. – Groźba karalna (przestępstwo ścigane na wniosek pokrzywdzonego ale zgodnie z Art. 12. KPK Wniosek o ściganie § 4. W sprawie o przestępstwo z art. 190 groźba karalna § 1 Kodeksu karnego można wszcząć i prowadzić postępowanie pomimo niezłożenia wniosku o ściganie, jeżeli zachodzi duże prawdopodobieństwo, że niezłożenie wniosku wynika z obawy pokrzywdzonego przed odwetem albo jeżeli przemawia za tym interes społeczny. W takim przypadku postępowanie do czasu prawomocnego zakończenia toczy się z urzędu)
Art. 190a k.k. – Uporczywe nękanie. Kradzież tożsamości (przestępstwo zasadniczo ścigane na wniosek pokrzywdzonego, jednakże jeżeli następstwem zachowań sprawcy jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, to jest to przestępstwo ścigane „z urzędu”)
Art. 191 k.k. – Zmuszanie do określonego zachowania. Utrudnianie korzystania z lokalu mieszkalnego (przestępstwo zasadniczo ścigane na wniosek pokrzywdzonego, jednakże jeżeli sprawca podejmuje działanie w związku z wymuszeniem zwrotu wierzytelności, to jest to przestępstwo ścigane „z urzędu”)
Art. 191a k.k. – Naruszenie intymności seksualnej (przestępstwo ścigane na wniosek pokrzywdzonego)
Art. 193 k.k. – Zakłócenie miru domowego (przestępstwo ścigane na wniosek pokrzywdzonego)
Art. 197 k.k. – Zgwałcenie i wymuszenie czynności seksualnej (przestępstwo ścigane „z urzędu”)
Art. 198 k.k. – Seksualne wykorzystanie niepoczytalności lub bezradności (przestępstwo ścigane „z urzędu”)
Art. 199 k.k. – Seksualne wykorzystanie stosunku zależności lub krytycznego położenia (przestępstwo ścigane „z urzędu”)
Art. 200 k.k. – Seksualne wykorzystanie małoletniego (przestępstwo ścigane „z urzędu”)
Art. 201 k.k. – Kazirodztwo (przestępstwo ścigane „z urzędu”)
Art. 203 k.k. – Zmuszenie do uprawiania prostytucji (przestępstwo ścigane „z urzędu”)
Art. 208 k.k. – Rozpijanie małoletniego (przestępstwo ścigane „z urzędu”)
Art. 209 k.k. – Niealimentacja (przestępstwo zasadniczo ścigane na wniosek pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego. Jednakże jeżeli pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia rodzinne albo świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów to jest to przestępstwo ścigane „z urzędu”)
Art. 210 k.k. – Porzucenie małoletniego lub osoby nieporadnej (przestępstwo ścigane „z urzędu”)
Art. 216 k.k. – Zniewaga (przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego)
Art. 217 k.k. – Nietykalność cielesna (przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego)
Art. 288 k.k. – Zniszczenie mienia ruchomego (co do zasady przestępstwo ścigane na wniosek pokrzywdzonego)

§ 3

Wszyscy przedstawiciele Placówki Wsparcia Dziennego przyjmują do wiadomości że:

Zgodnie z art. 304 kodeksu postępowania karnego – Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa (tak więc w przypadku organów państwowych i samorządowych jest to obowiązek prawny). Zawiadomienie o przestępstwie lub własne dane świadczące o popełnieniu takiego przestępstwa, co do którego obowiązkowe jest prowadzenie śledztwa przez prokuratora, Policja przekazuje wraz z zebranym materiałem niezwłocznie prokuratorowi.
oraz art. 240 kodeksu karnego – kto nie zawiadamia niezwłocznie organu powołanego do ścigania przestępstw mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu następujących przestępstw:

art. 118 ludobójstwo,
art. 118a udział w masowym zamachu,
art. 120 stosowanie środków masowej zagłady
art. 121 wytwarzanie, gromadzenie lub obrót zakazanymi środkami
art. 122 niedopuszczalne sposoby lub środki walki
art. 123 zamach na życie lub zdrowie jeńców wojennych lub ludności cywilnej
art. 124 inne przestępne naruszenie prawa międzynarodowego
art. 127 zamach stanu,
art. 128 zamach na organ konstytucyjny RP,
art. 130 szpiegostwo,
art. 134 zamach na życie Prezydenta RP,
art. 140 zamach na jednostkę sił zbrojnych RP, obiekt albo urządzenie o znaczeniu obronnym,
art. 148 zabójstwo,
art. 156 spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
art. 163 sprowadzenie katastrofy,
art. 166 piractwo,
art. 189 pozbawienie człowieka wolności,
art. 197 zgwałcenie lub wymuszenie czynności seksualnej (zbiorowe lub dokonane ze szczególnym okrucieństwem),
art. 198 seksualne wykorzystanie bezradności lub niepoczytalności innej osoby,
art. 200 obcowanie płciowe z osobą małoletnią lub doprowadzenie jej do poddania się czynnościom seksualnym,
art. 252 wzięcie lub przetrzymywanie zakładnika
lub przestępstwa o charakterze terrorystycznym,

– podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Co oznacza że w każdym tych przypadków powiadamiamy policję lub prokuratora

§ 4

Obowiązek zawiadomienia Sądu opiekuńczego o sytuacji wymagającej podjęcie działań wobec małoletniego

Zgodnie z art. 572 kodeksu postępowania cywilnego:

§ 1. Każdy, komu znane jest zdarzenie uzasadniające wszczęcie postępowania z urzędu, obowiązany jest zawiadomić o nim sąd opiekuńczy.
§ 2. Obowiązek wymieniony w § 1 ciąży przede wszystkim na urzędach stanu cywilnego, sądach, prokuratorach, notariuszach, komornikach, organach samorządu i administracji rządowej, organach Policji, placówkach oświatowych, opiekunach społecznych oraz organizacjach i zakładach zajmujących się opieką nad dziećmi lub osobami psychicznie chorymi.
§ 3. Na wniosek osoby lub instytucji, o której mowa w § 1 lub 2, sąd opiekuńczy informuje o wszczęciu postępowania z urzędu lub braku podstaw do jego wszczęcia z urzędu.”

PODSUMOWANIE – Procedura

Gdy przedstawiciel placówki poweźmie informację lub podejrzenie krzywdzenia dziecka, ma obowiązek:

W uzasadnionych przypadkach zawiadomić organy ścigania zgodnie z art. 12 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej, oraz art. 304 kodeksu postępowania karnego.
Zgodnie z art. 572 kpc powiadomić sąd opiekuńczy jeżeli dobro dziecka jest zagrożone a wiec występuje przemoc wobec dziecka (fizyczna, psychiczna, seksualna, zaniedbania), nie respektowania praw dziecka, stosowania kar i konsekwencji niedopuszczalnych przez prawo, niewydolności wychowawczej po stronie rodziców, czy też uzależnień, bądź innych sytuacji zagrażających dziecku, placówka ma obowiązek zawiadomić sąd rodzinny, który podejmie odpowiednie działania wobec rodziców / opiekunów prawnych dziecka.

ROZDZIAŁ III – Procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego oraz osoby odpowiedzialne za wszczynanie procedury „Niebieskie Karty”; w Placówce Wsparcia Dziennego w Drozdowie

Procedura działań przedstawiciela placówki wsparcia dziennego w związku z pozyskaniem informacji (podejrzenia) o przemocy wobec dziecka lub przestępstwa na szkodę małoletniego wygląda następująco:

Każdy pracownik placówki zobowiązany jest poinformować osobę kierującą placówką (lub pod jego nieobecność osobę pełniącą jego obowiązki) o podejrzeniu przestępstwa na szkodę małoletniego lub przemocy względem małoletniego i opisać okoliczności pozyskania tych informacji w notatce służbowej, którą mu przekaże.

Jeżeli sprawcą działań na szkodę małoletniego (m.in. przemocy lub/i przestępstwa) jest osoba niebędąca rodzicem dziecka kierownik placówki lub wyznaczona przez niego osoba zobowiązany jest niezwłocznie poinformować co najmniej jednego rodzica dziecka, i zaprosić do siedziby placówki, w celu poinformowania go o okolicznościach zdarzenia. Podczas spotkania z rodzicem:

W sytuacji gdy opisane zdarzenie spełnia kryteria przestępstwa ściganego z urzędu kierownik placówki lub wskazana przez niego osoba, informuje rodzica lub rodziców o szczegółach powzięcia informacji o krzywdzeniu małoletniego i informuje ich o obowiązku ustawowym placówki zobowiązującym ją do zawiadomienia policji lub prokuratury z urzędu zgodnie z art. 304 kpk oraz powiadomieniu sądu opiekuńczego zgodnie z art. 572 kpc. Zobowiązuje również rodzica do podjęcia działań w zakresie udzielenia dziecku niezbędnej pomocy w związku z zaistniałą sytuacją. Wszystkie działania kierownika placówki oraz postawy rodziców pracownik dokumentuje w notatce służbowej.
W sytuacji gdy opisane zdarzenie nie spełnia kryteria przestępstwa ściganego z urzędu, gdzie pokrzywdzonym jest małoletni (zgodnie z art. 98 § 1. „Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka”) kierownik placówki lub wskazana przez niego osoba, informuje rodzica lub rodziców o szczegółach powzięcia informacji o krzywdzeniu małoletniego i informuje ich o prawie rodzica do złożenia zawiadomienia. Zobowiązuje rodzica do podjęcia decyzji kierując się dobrem dziecka. Informuje także rodzica o obowiązku powiadomieniu sądu opiekuńczego przez placówkę zgodnie z art. 572 kpc. Zobowiązuje również rodzica do podjęcia współpracy w zakresie udzielenia dziecku niezbędnej pomocy w związku z zaistniałą sytuacją. Wszystkie działania kierownika placówki oraz postawy rodziców pracownik placówki dokumentuje w notatce służbowej.

Jeżeli sprawcą działań na szkodę małoletniego, o którym dowiedział się pracownik placówki wsparcia dziennego jest jeden z rodziców, a drugi rodzic wg informacji uzyskanych od dziecka jest osobą niekrzywdzącą, kierownik placówki lub wyznaczona przez niego osoba zobowiązany jest niezwłocznie wezwać rodzica niekrzywdzącego w celu poinformowania go o wszystkich ustawowych działaniach placówki. Informuje rodzica niekrzywdzącego o obowiązku zawiadomienia o przestępstwie bez względu na to, czy to przestępstwo ścigane z urzędu czy nie. Wynika to z sytuacji, gdzie sprawcą przestępstwa na rzecz małoletniego jest jeden z rodziców ponieważ zachodzą okoliczności określone w art. 98 § 2. K.r.o. „Jednakże żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem”. Wtedy żaden z rodziców nie może reprezentować dziecka, więc zgłoszenia o podejrzeniu przestępstwa dokonuje w imieniu placówki jej kierownik lub wyznaczona przez niego osoba, a prokurator niezwłocznie nie później niż 7 dni od zaistnienia okoliczności określonych w art. 98§ 2 k.r.o. (zgodnie z art. 51 § 2a kpk) ma obowiązek wystąpić do sądu opiekuńczego o wyznaczenie reprezentanta dziecka. Sąd opiekuńczy realizuje ten obowiązek zgodnie z art. 99 ust. 1 kro.

Należy pamiętać, że jeżeli z opisu sytuacji przemocy wobec dziecka ze strony jednego z rodziców zachodzi podejrzenie zagrożenia życia lub zdrowia opisane w kwestionariuszu szacowania ryzyka w art. 15aa i art. 15aaa ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji lub art. 18a i art. 18aa ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych, należy wezwać policję lub żandarmerię wojskową i poinformować o konieczności podjęcia działań określonych w art. 3 ust 1 pkt. 3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej „Osobie dotkniętej przemocą domową udziela się bezpłatnej pomocy, w szczególności w formie: ochrony przed dalszym krzywdzeniem, przez uniemożliwienie osobie stosującej przemoc domową korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania z osobą doznającą przemocy domowej oraz zakazanie kontaktowania się i zbliżania się do osoby doznającej przemocy domowej”. W tym przypadku rodzic krzywdzący otrzymuje zakaz zbliżania się do dziecka, a rodzic nie krzywdzący przejmuje opiekę nad małoletnim. Wszystkie działania przedstawiciela placówki oraz postawy rodzica pracownik placówki dokumentuje w notatce służbowej.

Jeżeli sprawcą przestępstwa na szkodę małoletniego są oboje rodzice lub gdy dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską jedynie rodzica będącego sprawcą przestępstwa wobec niego kierownik placówki podejmuje analogiczne działania jak w punkcie B. Jednakże w tym przypadku dziecko nie ma rodzica niekrzywdzącego, więc należy zadbać o bezpieczeństwo dziecka wzywając pracownika socjalnego Ośrodka Pomocy Społecznej w celu zabezpieczenia dziecka zgodnie z art., 12 a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej. W przypadku gdy zaistniała sytuacja ma miejsce poza godzinami pracy OPS, czynności zabezpieczenia dziecka w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia podejmują funkcjonariusz policji prowadzący działania w ramach art. 15aa. ustawy o policji. Wszystkie działania przedstawiciela placówki oraz postawy i zachowania przedstawicieli innych służb przedstawiciel placówki dokumentuje w swojej notatce urzędowej.
Jeżeli działania na szkodę małoletniego stosuje inny małoletni, kierownik placówki lub wyznaczona przez niego osoba zobowiązany jest niezwłocznie poinformować co najmniej jednego rodzica dziecka krzywdzonego i zaprosić do siedziby placówki, w celu poinformowania go o okolicznościach zdarzenia oraz co najmniej jednego rodzica dziecka krzywdzącego i zaprosić do siedziby placówki, w celu poinformowania go o okolicznościach zdarzenia i zobowiązania do dalszych działań, mających na celu ograniczenie zachowań krzywdzących ich dziecka. Spotkania z rodzicami małoletnich powinny odbywać się w innym czasie w celu uniknięcia między nimi konfrontacji na terenie placówki. Celem spotkań z rodzicami jest zarówno podjęcie czynności prawnych ale przede wszystkim zadbanie o dobro i bezpieczeństwo wszystkich małoletnich. Sugerujemy, by w pierwszej kolejności spotkanie odbyło się z rodzicem lub rodzicami dziecka krzywdzonego. Spotkanie z rodzicami odbywa się po przeprowadzeniu (w miarę możliwości w obecności psychologa lub pedagoga) rozmów z dzieckiem krzywdzonym i krzywdzącym (rozmowy nie powinny być prowadzone w tym samym miejscu i czasie). Rozmowa z dzieckiem krzywdzonym ma na celu wsparcie i zapoznanie się z okolicznościami krzywdzenia i poinformowanie dziecka o udzieleniu mu pomocy w sytuacji krzywdzenia. Rozmowa z dzieckiem krzywdzącym ma na celu wsparcie i zapoznanie z okolicznościami zdarzenia i poinformowanie dziecka o udzielaniu mu wsparcia i pomocy. Dodatkowo zachowania krzywdzące małoletniego mogą wynikać z sytuacji krzywdzenia go w środowisku domowym i rozmowa z nim powinna być także ukierunkowana na diagnozę jego sytuacji domowej, ze szczególnym uwzględnieniem jego bezpieczeństwa i ochrony.

Podczas spotkania z rodzicem lub rodzicami krzywdzonego małoletniego: Kierownik placówki lub wyznaczona przez niego osoba podejmuje wszystkie działania określone w punkcie A oraz dodatkowo informuje go lub ich o działaniach jakie zostaną podjęte wobec małoletniego krzywdzącego oraz jego rodziców.

Podczas spotkania z rodzicem lub rodzicami krzywdzącego małoletniego:Kierownik placówki lub wyznaczona przez niego osoba informuje rodziców dziecka krzywdzącego o okolicznościach zdarzenia, zakresie informacji prawnych przekazanych rodzicom dziecka krzywdzonego, m.in. o konieczności zawiadomienia przez placówkę o przestępstwie ściganym z urzędu lub możliwości zawiadomienia o przestępstwie nie ściganym z urzędu przez rodziców dziecka krzywdzonego. Zobowiązuje rodziców dziecka krzywdzącego do podjęcia niezbędnych działań z ich dzieckiem w celu ograniczenia jego zachowań naruszających prawa innych, z poszanowaniem jego praw, a w szczególności bez stosowania wobec niego przemocy. Informuje rodziców,że zachowanie dziecka może świadczyć o zagrożeniu demoralizacji, z tego powodu placówka ma obowiązek poinformować sąd opiekuńczy zgodnie z Ustawą z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, a rodzice zobowiązani są do podjęcia działań ochrony dziecka przed demoralizacją. Dodatkowo, gdy podczas rozmowy z dzieckiem krzywdzącym, ujawniło ono doświadczenie przemocy domowej w formie działania lub zaniechania ze strony rodzica lub rodziców, kierownik placówki lub wyznaczona przez niego osoba podejmuje działania, w zależności od okoliczności, określone w punktach B lub C.

3. Wszystkie działania przedstawiciela palcówki z dziećmi i ich rodzicami wymagają szczegółowej dokumentacji opisujące jego działania oraz postawy dzieci i ich rodziców.

We wszystkich przypadkach określonych w punktach od A do D kierownik placówki lub wyznaczona przez niego osoba, wraz z rodzicem lub rodzicami, a w przypadku gdy zachodzą okoliczności określone w art. 98§ 2 k.r.o z osobą przejmującą opiekę nad dzieckiem, ustalają formy wsparcia małoletniego po ujawnieniu przemocy zgodnie z zasadami określonymi w ostatnim rozdziale niniejszych standardów. Należy rozważyć podjęcia czynności w ramach obowiązku zawiadomienia sądu opiekuńczego określone w art. 572 kpc opisane w rozdziale 12.

§ 2

Pracownik Placówki Wsparcia Dziennego w Drozdowie potrafi rozróżnić sytuację psychologiczną dziecka, które doświadcza krzywdzenia poza domem od osób trzecich od sytuacji psychologicznej dziecka krzywdzonego w domu i adekwatnie do sytuacji przeprowadza procedurę rozmowy z dzieckiem krzywdzonym

Sytuacja psychologiczna dziecka doświadczającego przemocy poza domem: Dziecko krzywdzone w środowisku pozarodzinnym (zakładając, że rodzina, w której się wychowuje nie jest dysfunkcyjna) może mieć większą świadomość, że doświadczyło niewłaściwego traktowania niż ma to miejsce w przypadku dziecka krzywdzonego w rodzinie. Co nie jest równoznaczne z tym, że zgłosi od razu fakt krzywdzenia zaufanemu dorosłemu. Dzieci bardzo często doświadczają poczucia winy, współodpowiedzialności za doznaną krzywdę (chociaż osobą, która jako jedyna ponosi odpowiedzialność jest sprawca czynu) oraz wstydu przed ujawnieniem tego, co mnie spotkało. Te odczucia mogą skutecznie zmniejszać prawdopodobieństwo ujawnienia faktu krzywdzenia. Niejednokrotnie sprawca wzmacnia swoimi komunikatami te uczucia próbując w ten sposób zdobyć dyskrecję dziecka (Ty też tego chciałaś; Sprowokowałaś mnie; Pomysł co koledzy pomyślą o tobie jak się o tym dowiedzą). Dziecko, które zostało skrzywdzone pierwszy raz (zakładając, że nie wychowuje się w dysfunkcyjnej rodzinie) doświadcza swoistego „skruszenia” pierwotnych przekonańna tematświata, innych ludzi co przejawia się w zmianie jego zachowania i funkcjonowania. Gdy doświadczy brutalnej przemocy – te zmiany w zachowaniu stają się najczęściej bardzo widoczne dla otoczenia. Gdy jednak dziecko będzie doświadczało aktów przemocy regularnie – istnieje ryzyko, że stopniowo będzie wchodziło w rolę ofiary i ujawnienie przemocy po czasie będzie dla niego jeszcze trudniejsze.

Sytuacja psychologiczna dziecka doświadczającego przemocy w domu:Do pewnego momentu wychowywanie się w rodzinie, w której istnieje przemoc może nie być postrzegane przez dziecko jako patologiczne. Uświadamianie sobie tego faktu może być procesem rozłożonym w czasie ale nie oznacza, że jego ukończenie będzie skutkowało decyzją dziecka o jego ujawnieniu poza rodziną. Część dzieci, którzy przejmują rolę rodzinnego bohatera, ratownika dla rodzeństwa i może drugiego rodzica, zwykle również chce strzec rodzinnej tajemnicy i dba o nieujawnienie przemocy. Część dzieci może dokonać identyfikacji z silnym rodzicem stosującym przemoc przyjmując postawę wrogą wobec rodzica, który tej przemocy nie stosuje. Dziecko zwykle doświadcza różnorodnym i ambiwalentnych emocji w stosunku do rodzica, który je krzywdzi i owa ambiwalencja jest trudna do uniesienia. Do tego dochodzi konflikt lojalnościowy, a czasami nadmierna odpowiedzialność za innych członów rodziny i obawa o ich losy w sytuacji ujawnienia. Te wszystkie czynniki utrudniają podjęcie decyzji o ujawnieniu przemocy. Czasem doświadczenie przemocy na sobie albo innych członkach rodziny, które przekracza dotychczasowy znany schemat przemocy (np. pierwsze poważne uszkodzenie ciała, przejście od przemocy psychicznej do fizycznej) stoi za decyzją ujawnienia na zewnątrz tego co dzieje się w domu. W związku z podjętą decyzją o ujawnieniu pojawia się niepokój o własne losy i członków rodziny, za których czuje odpowiedzialność a także ograniczone zaufanie do świata ludzi dorosłych. Z tych właśnie powodów ujawnienie przemocy może być procesem, w którym dziecko najpierw wybiera z otoczenia osobę dorosłą, godną zaufania a potem stopniowo ujawnia swoje doświadczenia. Dziecko może badać, przy stopniowym ujawnianiu doświadczeń przemocowych, reakcje na nie osoby dorosłej. Czasem bezpieczniej jest mu przypisać swoje doświadczenie hipotetycznemu rówieśnikowi – obserwując przy tym reakcje dorosłego, albo opowiadać o przemocy na wysokim poziomie ogólności i nie przypisując tego doświadczenia sobie. Należy pamiętać, że ujawnienie przemocy przez dziecko jest przełamaniem rodzinnego tabu i powinno być postrzegane jako akt niezwykłej odwagi.

Rozmowa z dzieckiem doświadczającym przemocy.Przedstawiciel placówki powinien stworzyć odpowiednia warunki do rozmowy, zadbać o ciche i przyjemne miejsce bez obecności osób trzecich. Zaleca się aby w bliskiej obecności dziecka znalazły się czyste kartki i kredki, flamastry. Zachęcenie do rysowania czasami rozpoczyna proces ujawniania, bo z niektórych dzieci znosi część napięcia.Rozmowa z dzieckiem powinna przebiegać w atmosferze życzliwości, bezpieczeństwa i zauważenia jego emocji. A za takie warunki rozmowy jest odpowiedzialny dorosły. Na poziomie ujawniania przemocy przez dziecko swojemu wychowawcy nie są potrzebne dowody potwierdzające słowa dziecka. Placówka wsparcia dziennego nie jest organem śledczym, który ma udowodnić przemoc, dlatego nawet jeśli u wychowawcy rodzi się wątpliwość, czy zgłaszane kwestie są prawdą, nie powinien swoich wątpliwości przedstawiać dziecku. Ważnym zabiegiem jest zauważenie i znormalizowanie doświadczanych przez dziecko emocji, pozwolenie na wyrażenie ich bez oceniania. Dla zwiększenia poczucia bezpieczeństwa ważne jest przedstawienie naszego głównego celu – ochrona przed dalszym krzywdzeniem. Pomocne będzie także omówienie lęków dziecka z tytułu ujawnienia przemocy a także wprowadzenie w dalsze etapy procedury – czego może się spodziewać, co się będzie działo dalej (te informacje dozowane adekwatnie do wieku). Należy poinformować dziecko o konieczności przeprowadzenia rozmowy z rodzicem niestosującym przemoc i celu tej rozmowy. Z dziecka powinna być zdjęte poczucie odpowiedzialności za przemoc w jego rodzinie i fakt ujawniania przez niego przemocy.

Jak nie rozmawiać?/ Czego nie mówić?

– oczekiwać dowodów przemocy (A jakie masz dowody na potwierdzenie swoich słów?);

– obiecywać coś, co nie jest w naszej mocy, na co nie mamy do końca wpływu (Obiecuję ci, że już nikt cię więcej nie skrzywdzi, że tato już nigdy cię nie uderzy; Ja załatwię tą trudną sprawę i już będzie tylko dobrze);

– zadawać pytania o przyczyny przemocy (Dlaczego tata cię uderzył?). Uwaga! – pytanie o przyczyny jest czymś innym niż pytanie o okoliczności aktu przemocy (kiedy, w jakiej formie, w jakim kontekście sytuacyjnym itd.);

– bagatelizować i minimalizować ujawniony przez dziecka akt przemocy, usprawiedliwiać sprawcę (Mówisz, że tata tylko raz dał ci lanie i to się nigdy więcej nie powtórzyło, może naprawdę miał dużo na głowie i nerwy mu puściły, inne dzieci mają gorzej).

– zapewnić zachowanie w tajemnicy tego, co dziecko nam ujawniło.

Jak rozmawiać?/ Co mówić?

– wskazać nasz cel nadrzędny – dobro dziecka (Moim zadaniem będzie teraz zrobienie wszystkiego co w mojej mocy abyś był bezpieczny. Wszystko co teraz będzie się działo będzie do tego zmierzało);

– przede wszystkim aktywnie słuchać, dawać komunikaty werbalne i niewerbalne wskazujące na zaangażowanie, umożliwić ujawnienie emocji bez ich oceniania a z próbą normalizowania odczuć (Słyszę, że jest ci trudno mówić o sytuacjach, których doświadczyłeś od rodzica; Smutek, żal, złość czy nawet nienawiść są emocjami, które mogą pojawiać się, gdy doświadczymy takich rzeczy. Będę tu z tobą, potowarzyszę ci, gdy doświadczasz tych wszystkich stanów);

– nazwać doświadczenia dziecka przemocą i odbarczyć z poczucia winy (Szarpanie za włosy i popychanie są przemocą. Ty nie odpowiadasz za przemoc, to nie twoja wina, że twój rodzic zastosował przemoc wobec ciebie. Osobą odpowiedzialną za stosowanie przemocy jest ta, która tą przemoc wybiera);

Procedura rozmowy z dzieckiem krzywdzonym

Przedstawiciel instytucji, któremu dziecko ujawnia krzywdzenie powinien być świadomy, że to dziecko wybiera osobę której ujawnia krzywdzenie. Nie powinno się przerywać rozmowy czy prowadzić rozmowy z dzieckiem w obecności osób trzecich, którym dziecko nie ufa lub może się czuć niepewnie. Przedstawiciel instytucji, której dziecko ujawnia krzywdzenie, w rozmowie z dzieckiem powinien:

Uświadomić dziecku, że nie jest winne, odpowiedzialne za krzywdzenie, którego doświadczyło. Można użyć słów: „to nie Twoja wina co się stało” „dorośli nie powinni robić takich rzeczy dzieciom” „to co zrobiłeś nie miało wpływu na zachowanie dorosłego” itp.
Docenienie dziecka, że podzieliło się swoim problemem z osobą dorosłą. Można użyć słów: „bardzo dobrze zrobiłeś, że zwróciłeś się po pomoc do mnie” „jesteś odważny i dzielny bo powiedziałeś mi o tym”
Określenie z dzieckiem jego obaw związanych z ujawnieniem
Poszukanie z dzieckiem osób, które mogą je wesprzeć
Określenie z dzieckiem jego oczekiwań związanych z interwencją
Nakreślenie planu pomocy
Motywowanie dziecka do korzystania z pomocy innych profesjonalistów
Wstępne przygotowanie dziecka do uczestniczenia w procedurach prawnych
Zapewnienie dziecka, że wszystko co będziemy robić służyło będzie jego bezpieczeństwu i dobru.

§ 3

Pracownik Placówki Wsparcia Dziennego zapoznaje się ze specyfiką funkcjonowania rodziców dzieci krzywdzonych i stosuję procedury rozmowy z rodzicami dzieci krzywdzonych

Sytuacja psychologiczna rodzica niekrzywdzącego:

Z dużym prawdopodobieństwem rodzic dziecka krzywdzonego, który nie stosuje przemocy, jest osobą doświadczającą przemocy. W związku z tym funkcjonuje w mechanizmach, które utrzymują go w sytuacji przemocy. Doświadcza prawdopodobnie zjawiska tzw. prania mózgu, w wyniku którego osoba zmienia obraz siebie, zaczyna myśleć o sobie to co o niej mówi sprawca – że jest zerem, nie da sobie rady sama i zgodnie z tymi przekonaniami funkcjonuje. Dodatkowo może doświadczać wyuczonej bezradności – to przekonanie, że nie mam mocy, nie mam wpływu na moją sytuację w rodzinie, cokolwiek bym nie zrobił, to i tak nic to nie da. Gdy dużo w coś zainwestujemy (czasu, energii, pieniędzy) – trudno nam z tego zrezygnować. Tak też jest ze związkiem przemocowym (a w niego się zwykle dużo inwestuje aby coś uległo zmianie) – im więcej się zainwestuje tym trudniej z niego zrezygnować.

Rodzic niestosujący przemocy a doświadczający jej od partnera zazwyczaj funkcjonuje wg zasad: nie mówić; nie ufać; nie czuć; nie zmieniać. Zwłaszcza ta ostatnia zasada utrudnia osobom z zewnątrz wpłynięcie na osobę, która przemocy doznaje. Towarzyszy jej dodatkowo silny lęk, wstyd, że tak się dzieje w jej rodzinie, czasem poczucie współodpowiedzialności za przemoc.

W rozmowie z rodzicem dziecka krzywdzonego (rodzicem niestosującym przemocy) bardzo ważny jest pierwszy kontakt, pierwsze wrażenie, jakie rodzic zbuduje w czasie kontaktu z personelem placówki wsparcia dziennego. Przychodzi zaproszony na rozmowę z szeregiem obaw, w dużej niepewności. Wchodząc w kontakt z pracownikiem oświatowym zapewne będzie budował hipotezy o stosunku do niego, do sytuacji przemocy w jego rodzinie, która właśnie ujrzała światło dzienne. Dlatego ważna jest postawa przedstawiciela instytucji, nieoceniająca, aby nie doszło do zjawiska wtórnej wiktymizacji (ponowne doświadczenie krzywdy od osoby ze środowiska, która obwinia, umniejsza, poddaje w wątpliwość doświadczenia krzywdzenia, co utrwala w ofierze jej negatywny obraz siebie). Aby tego uniknąć, przekaz wychowawcy powinien być spójny w sferze werbalnej i niewerbalnej (mowy ciała). Ważne aby w rozmowie posługiwać się zdobytymi informacjami, omówieniem faktów np. „syn opowiedział o sytuacji gdy został popchnięty i uderzony po twarzy przez swojego ojca…” a nie naszymi ocenami.

W zmniejszeniu niepokoju rodzica pomoże przedstawienie przez nas celu nadrzędnego – spotykamy się z rodzicem niekrzywdzącym aby wspólnie zadbać o zwiększenie bezpieczeństwa dziecka, zmniejszenie prawdopodobieństwa, że będzie ono dalej krzywdzone. Omówienie kolejnych etapów procedury, co będzie się po kolei działo, może również obniżyć napięcie przez rodzica wynikające z nieracjonalnych lęków.

Ważną czynnością jest wskazanie roli niekrzywdzącego rodzica – zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony dziecka. W realizacji tego celu mogą pomóc istniejące instytucje – specjaliści, którzy w ramach swoich kompetencji mogą pomóc dziecku, rodzicowi i całej rodzinie. Dobrze mieć listę instytucji wraz z danymi adresowymi i wręczyć rodzicowi, dając komentarz jakiego rodzaju pomoc można uzyskać pod wskazanym adresem.

Istnieje ryzyko, że osoba doświadczająca przemocy nie doszacowuje realnego ryzyka wynikającego z działań przemocowych, ponieważ doświadczając ich regularnie, niejako się w pewnym stopniu na nie „znieczuliła”. Ważne jest oszacowanie przez przedstawiciela instytucji, na ile zasoby i aktualne możliwości rodzica są wystarczające aby zapewnił on ochronę dziecku.

Blokadami w rozmowie, które nie powinny mieć miejsca jest próba ustalenia przyczyn przemocowego zachowania wobec dziecka (ponieważ żadne zachowanie ze strony dziecka nie usprawiedliwia zastosowania wobec niego przemocy, nie ma mowy o sprowokowaniu zachowań agresywnych przez niewłaściwe zachowanie dziecka; należy pamiętać, że za stosowanie przemocy zawsze odpowiada osoba, która tą przemoc stosuje). Również pytania dlaczego, ukierunkowujące współwinę na rodzica niestosującego przemoc są niewłaściwe (Dlaczego pani nic nie zrobiła? Dlaczego pani na to pozwala?) aczkolwiek ważne jest zdobycie informacji, w jaki sposób rodzic niekrzywdzący reagował na zachowanie agresywne partnera. Zdobywamy informacje a nie oceniamy rodzica.

Rodzic, który przychodzi na rozmowę do wychowawcy, nauczyciela dziecka krzywdzonego, doświadczający niepokoju, będzie w ograniczonym stopniu przyswajać kierowane do niej informacje, dlatego ważne aby zadbać o spójny i konkretny przekaz.

Trudności, jakie mogą się pojawić w rozmowie z rodzicem:

– ryzyko minimalizowania problemu przez rodzica. Może to być forma ochrony statusu quo swojej rodziny wynikająca z mechanizmu bycia uwikłanym w przemoc. Rodzic, nawet ten, który nie stosuje przemocy może podejmować próby „normalizowania” tego co dzieje się w jego rodzinie (Przecież w każdym domu zdarzają się takie rzeczy; Nie znam rodzica, który by nie podniósł głosu na dziecko i nie nakrzyczał);

– ryzyko obarczenia dziecka odpowiedzialnością za przemoc. Rodzic, także niekrzywdzący, może stać na stanowisku, że trudny charakter dziecka, jego trudne i powtarzające się zachowania czy też trudny wiek albo negatywny wpływ rówieśników – są przyczyną przemocy (Bo on od małego był taki krnąbrny i ciężko go ujarzmić; To przez tych kolegów, jak się z nimi zakolegował zaczęły pojawiać się problemy, wcześniej nic takiego się nie zdarzało). Ważne! – żadne zachowanie dziecka nie uprawnia dorosłego do stosowania wobec niego przemocy;

– ryzyko podważania wiarygodności dziecka przez rodzica (Od małego miał tak, że kłamał jak z nut jak coś było nie po jego myśli. Teraz znów to robi.)

Jak rozmawiać?/ Co mówić?

– wielokrotnie przedstawić swój cel nadrzędny (Jestem tutaj, spotkaliśmy się tutaj ponieważ zależy mi na dobru i bezpieczeństwie pani/ pana dziecka. Wszystko o czym tu będziemy rozmawiać będzie miało nas do tego celu przybliżać.);

– przedstawić ważną rolę rodzica – zapewnienie bezpieczeństwa (fizycznego i psychicznego) i ochrony dziecka (Spełnia pani/ pan niezmiernie istotną rolę w życiu dziecka – pani/ pana dziecko bardzo teraz potrzebuje spokojnego, bezpiecznego otoczenia, bliskości osób, które dadzą mu wsparcie. Te wszystkie potrzeby może pan/ pani jako rodzić zaspokajać.);

– nazwać przemoc po imieniu – konkretne zachowania powinny być nazwane przemocą. Zaistniała przemoc jest problemem, a w przypadku problemów należy szukać rozwiązań.

Procedura rozmowy z rodzicem niekrzywdzącym:

Kierownik placówki lub wyznaczona przez niego osoba w trakcie rozmowy z rodzicem dziecka krzywdzonego gdzie sprawcą krzywdzenia jest drugi rodzic:

Przedstawia rodzicowi formy i okoliczności krzywdzenia dziecka opierając się na informacjach uzyskanych w trakcie rozmowy z dzieckiem krzywdzonym lub świadkiem krzywdzenia dziecka. Opisuje fakty a nie swoje domysły.
Zapoznaje rodzica z zachowaniami i treściami wypowiadanymi przez dziecko, które mogły wskazywać na doświadczenie przemocy. Zwraca uwagę na to, że celem zgłoszenia przemocy przez dziecko nie jest atak na rodzica lub rodziców a szukanie pomocy, w celu zatrzymania zachowań krzywdzących.
Omawia z rodzicem jego rolę w podejmowaniu interwencji, ze szczególnym uwzględnieniem konieczności wsparcia i ochrony dziecka, podkreśleniem więzi dziecka z rodzicem oraz szczególnego znaczenia osoby bliskiej w procedurze prawnej.
Przekazuje rodzicowi informacje o koniecznych do zrealizowania przez przedstawiciela placówki wsparcia dziennego działaniach. Poinformowanie prokuratury przy zaistnieniu okoliczności określonych w art. 304 kpk. Powiadomieniu sądu rodzinnego zgodnie z art. 572 kpc. Wezwaniu Policji w sytuacji zaistniałych w kwestionariuszu szacowania ryzyka w ramach art. 15aa ustawy o policji i wydaniu nakazu opuszczenia lokalu i zakazu zbliżania się rodzica krzywdzącego do dziecka.
Wypełnia w obecności rodzica niekrzywdzącego Formularza Niebieska Karta A oraz wręcza mu Formularz Niebieska karta B oraz udziela szczegółowych informacji temat instytucji i organizacji pomocowych gdzie ona i jej dziecko mogą liczyć na profesjonalne wsparcie.
W trakcie rozmowy zobowiązuje rodzica do:

ograniczenia rozpytywania dziecka, wielokrotnego wypytywani go o okoliczności i przyczyny wydarzenia
nie zmuszania dziecka do konfrontacji ze sprawcą
nieignorowania lub puszczania w niepamięć tego, co się wydarzyło
zapewnienia dziecko, że zrobi wszystko, aby teraz było bezpieczne
umożliwienie dziecku na okazywanie zarówno przyjemnych jak i nieprzyjemnych uczuć wobec sprawcy, chociaż trudno jest zaakceptować, że sprawca jest nadal ważną i bliską dla dziecka osobą
niezmieniania w drastyczny sposób dotychczasowego trybu życia dziecka, pamiętając, że nadopiekuńczość nie służy dziecku. Nie należy zmieniać bezpiecznych dla dziecka stałych czynności takich jak zmiana szkoły, treningów, realizacji hobby, zainteresowań o ile ich zmiana nie jest konieczna ze względu na poziom bezpieczeństwa dziecka
zobowiązuje rodzica do współpracy z placówką w celu opracowania i realizowania planu wsparcia dziecka po ujawnieniu przemocy.

Kierownik placówki lub wyznaczona przez niego osoba w trakcie rozmowy z rodzicem dziecka krzywdzonego gdzie sprawcą krzywdzenia jest osoba obca np. pracownik szkoły, inny małoletni bądź inna osoba:

Przedstawia rodzicowi formy i okoliczności krzywdzenia dziecka opierając się na informacjach uzyskanych w trakcie rozmowy z dzieckiem krzywdzonym lub świadkiem krzywdzenia dziecka. Opisuje fakty a nie swoje domysły.
Zapoznaje rodzica z zachowaniami i treściami wypowiadanymi przez dziecko, które mogły wskazywać na doświadczenie przemocy.
Omawia z rodzicem jego rolę w podejmowaniu interwencji, ze szczególnym uwzględnieniem konieczności wsparcia i ochrony dziecka, podkreśleniem więzi dziecka z rodzicem oraz szczególnego znaczenia osoby bliskiej w procedurze prawnej.
Przekazuje rodzicowi informacje o koniecznych do zrealizowania przez przedstawiciela placówki wsparcia dziennego działaniach. Poinformowanie prokuratury przy zaistnieniu okoliczności określonych w art. 304 kpk., a w przypadku przestępstwa nie ściganego z urzędu zobowiązuje rodzica do podjęcia decyzji o zgłoszeniu przestępstwa, kierując się szeroko rozumianym dobrem dziecka. Informuje o konieczności powiadomienia sądu rodzinnego zgodnie z art. 572 kpc.
Zobowiązuje rodzica do współpracy z placówką w celu opracowania i realizowania planu wsparcia dziecka po ujawnieniu przemocy.
Wskazuje placówki, instytucje, w których jego dziecko i on sam może uzyskać specjalistyczną pomoc (psychologiczną, prawną, grupy wsparcia itp.). Może okazać się, że również rodzic dowiedziawszy się o fakcie przemocy będzie potrzebował specjalistycznego wsparcia aby dojść do stanu równowagi i być stabilnym wsparciem dla swojego dziecka.
Kierownik placówki lub wyznaczona przez niego osoba w trakcie rozmowy lub tuż po jej zakończeniu dokumentuje podjęte przez siebie działania w formie notatki służbowej z przeprowadzonej rozmowy z rodzicem niekrzywdzącym. Notatka powinna także zawierać cytaty rodzica oraz opis jego zachowań mogących mieć istotny wpływ na ocenę jego postaw i czynów.

Procedura rozmowy z rodzicem krzywdzącym

Kierownik placówki lub wyznaczona przez niego osoba w trakcie rozmowy z rodzicem podejrzewanym o krzywdzenie:

Przedstawia rodzicowi działania placówki, które zobowiązana jest wszcząć w związku z podejrzeniem krzywdzenia w tym: zawiadomienie Sądu Opiekuńczego oraz Policji lub Prokuratury w sytuacji gdy zachowania krzywdzące dziecko mają charakter przestępstwa.
Zapoznaje rodzica z jego obowiązkami wynikającymi z art. 97 kro, w tym obowiązującymi go do poszanowania praw dziecka i wykonywania władzy rodzicielskiej kierując się szeroko rozumianym dobrem dziecka.
Zapoznaje rodzica z konsekwencjami prawnymi związanymi ze stosowaniem przemocy wobec dziecka w tym o przestępstwie z kodeksu karnego oraz art. 98 ust 2 ustawy kro.
Zobowiązuje rodzica do zaprzestania zachowań krzywdzących dziecko i naruszających jego prawa.
Zapoznaje rodzica z niezbędnymi do zrealizowania działaniami w celu zaprzestania zachowań przemocowych, w tym m.in. zapoznaje rodzica krzywdzącego z miejscami specjalistycznej pomocy dla osób stosujących przemoc domową na terenie gminy i powiat
Stosuje zasadę poufności określoną w art. 9c ust 5 oraz 9e ust 4 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej.
Kierownik instytucji lub wyznaczona przez niego osoba w trakcie rozmowy lub tuż po jej zakończeniu dokumentuje podjęte przez siebie działania w formie notatki służbowej z przeprowadzonej rozmowy z rodzicem podejrzewanym o krzywdzenie dziecka. Notatka powinna także zawierać cytaty rodzica oraz opis jego zachowań mogących mieć istotny wpływ na ocenę jego postaw i czynów.

ROZDZIAŁ IV – zasady przeglądu i aktualizacji standardów;

Kierownik placówki lub imiennie wyznaczona przez niego osoba dokonuje przeglądu i aktualizacji standardów nie rzadziej niż raz do roku.
Przegląd i aktualizacja standardów polega między innymi na:

Zbieraniu informacji od pracowników placówki, małoletnich oraz ich rodziców w zakresie przydatności i czytelności procedur jak również ocen na temat praktycznego ich wdrażania w sytuacjach krzywdzenia dziec
Weryfikowaniu zapisów standardów w zakresie ich zgodności ze zmieniającym się prawem.

Kierownik placówki lub imiennie wyznaczona przez niego osoba przedstawia personelowi placówki uwagi i wnioski opracowane na podstawie informacji uzyskanych zgodnie z działaniami opisanymi w pkt 2 dotyczących standardów.
Kierownik podejmuje decyzję o aktualizacji standardów zgodnie z zaakceptowanymi wnioskami.

ROZDZIAŁ V – zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie pracowników placówki do stosowania standardów, zasady przygotowania pracowników placówki do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności;

§ 1

Za przygotowanie pracowników placówki do stosowania standardów odpowiedzialny jest Kierownik placówki, który zapoznaje wszystkich pracowników placówki z wprowadzonymi Standardami Ochrony Małoletnich.
Kierownik placówki co najmniej raz w roku przeprowadza spotkanie szkoleniowe mające na celu przygotowanie pracowników do wdrożenia i realizacji standardów.
Kierownik odpowiedzialny jest za przekazanie strony proceduralnej standardów w tym przepisów prawnych ciążących na placówce w zakresie ochrony małoletnich przed krzywdzeniem.
Wszyscy pracownicy placówki zobowiązani są podpisać oświadczenie potwierdzające zapoznanie się ze Standardami Ochrony Małoletnich i stosowania zapisów w nich zawartych.

§ 2

Kierownik placówki listę obecności ze spotkania szkoleniowego wraz z oświadczeniami przechowuje w sposób zgodny z zasadami określonym w Rozdziale VIII

ROZDZIAŁ VI – zasady i sposób udostępniania małoletnim i ich rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania;

§ 1

Kierownik Placówki Wsparcia Dziennego w Drozdowie zobowiązany jest udostępnić wychowankom i ich rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym przyjęte i obowiązujące standardy ochrony małoletnich.

§ 2

Udostępnianie standardów wychowankom placówki wsparcia dziennego odbywa się poprzez:

Wychowawców placówki, którzy zobowiązani są poinformować wychowanków o obowiązujących standardach ze szczególnym naciskiem na opis zachowań niedozwolonych wobec małoletnich ze strony pracowników placówki oraz innych małoletnich oraz formach zgłaszania krzywdzenia małoletnich i osobach przyjmujących zgłoszenia. Wychowawca zobowiązany jest udokumentować przeprowadzone czynności notatką wraz z listą wychowanków którym udzielił informacji.
Udostępnienie w miejscach dostępnych dla wychowanka (wskazać miejsce np. tablica informacyjna) treści standardów formie papierowej.

§ 3

Udostępnianie standardów rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktyczny odbywa się poprzez:

Wychowawców, którzy zobowiązani są podczas pierwszego kontaktu z rodzicem wychowanka poinformować go o obowiązujących standardach ze szczególnym naciskiem na opis niedozwolonych zachowań przemocowych wobec dzieci ze strony dorosłych na terenie placówki oraz obowiązków podejmowanych przez placówkę w sytuacji stosowania przemocy domowej lub w placówce wobec dzieci. Wychowawca zobowiązany jest udokumentować zapoznanie ze standardami w notatce oraz zebrać od rodziców oświadczenia o zapoznaniu ich ze standardami ochrony małoletnich.
Udostępnienie w miejscach dostępnych dla rodzica (wskazać miejsce np. tablica informacyjna lub strona www) treści standardów formie papierowej.

ROZDZIAŁ VII – osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia procedury postępowania

§ 1

Wszyscy pracownicy placówki świadomi są odpowiedzialności za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia. Wszyscy pracownicy posiadają wiedzę dotyczącą zgłaszania przemocy wobec małoletnich zarówno stosowanej na terenie placówki jak również w środowisko domowym małoletniego oraz przeszli szkolenia przez osoby odpowiedzialne w placówce za wdrażanie standardów.

§ 2

W przypadku, gdy małoletni doświadczający krzywdzenia zgłasza to pracownikowi placówki, każdy pracownik zobowiązany jest przyjąć zgłoszenie od małoletniego i udokumentować przebieg rozmowy wraz z cytatami i zachowaniami małoletniego w notatce służbowej. Następnie pracownik przyjmujący zgłoszenie niezwłocznie informuje kierownikaplacówki, a w przypadku jego nieobecności, zastępcę kierownika placówki, który wszczyna procedury określone w ROZDZIALE III.

§ 3

W przypadku, gdy zgłaszającym o zdarzeniu zagrażającym małoletniemu jest osoba trzecia (świadek przemocy) każdy pracownik zobowiązany jest udokumentować zgłoszenie i niezwłocznie przekazać informację kierownikowi placówki, a w przypadku jego nieobecności, zastępcy kierownika którzy wszczynają procedury określone w ROZDZIALE III.

§ 5

W przypadku, gdy świadkiem zdarzenia zagrażającego małoletniemu jest pracownik placówki, lub gdy pracownik placówki wsparcia dziennego zaobserwował specyficzne symptomy świadczące o przemocy w zachowaniach dziecka lub zaobserwował specyficzne obrażenia ciała świadczące o krzywdzeniu dziecka, udziela wsparcia dziecku i niezwłocznie przekazuje informację kierownikowi, a w przypadku jego nieobecności, zastępcy kierownika którzy wszczynają procedury określone w ROZDZIALE III.

§ 6

W każdym przypadku określonym w § od 1 do 6 w celu wsparcia dziecka opracowuje się plan wsparcia małoletniego zgodnie z zasadami określonymi w ROZDZIALE XII

ROZDZIAŁ VIII – sposób dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego.

§ 1

Kierownik placówki zobowiązany jest prowadzić i przechowywać dokumentację ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniemu.

§ 2

Dokumentacja o której mowa w § 1 powinna być przechowywana w oddzielnym segregatorze lub teczce opisanej „Dokumentacja ujawnionych incydentów lub zdarzeń w ramach Standardów Ochrony Małoletnich rok ……..”, w której zakładane są podteczki imienne małoletnich, tworzone w każdym indywidulanym przypadku ujawnienia lub zgłoszenia.

§ 3

Dokumentacja o której mowa w § 1 powinna zawierać wszystkie dokumenty wytworzone zgodnie z procedurami określonymi w niniejszych Standardach Ochrony Małoletnich. Wszystkie przechowywane dokumenty powinny być przechowywane w oryginałach z wyjątkiem tych dokumentów, których oryginały zostały przekazane do innych instytucji (np. zawiadomienie policji lub prokuratury, zawiadomienie sądu opiekuńczego), w tych przypadkach w dokumentacji przechowywane są ich kopie potwierdzone za zgodność z oryginałem .

§ 4

Dokumentacja o której mowa w § 1 powinna być przechowywana w miejscu uniemożliwiającym jej zniszczenie, ale także łatwy dostęp instytucji uprawnionych do kontroli prawidłowości wdrażania i realizowania procedur.

§ 5

W pozostałych kwestiach nie określonych w § od 1 do 4, do przechowywania dokumentacji o której mowa w § 1 stosuje się zasady prowadzenia i przechowywania dokumentacji obowiązujące w danej placówce.

ROZDZIAŁ IX – Zasady dotyczące bezpiecznych relacji między małoletnimi, a w szczególności zachowania niedozwolone;

§ 1

Na terenie Placówki Wsparcia Dziennego w Drozdowie w relacjach między małoletnimi obowiązuje zasada równości w swoich prawach. Każde dziecko bez względu na płeć, pochodzenie, wyznanie, status socjoekonomiczny, stan rodzinny czy orientację seksualną jest równe w swoich prawach. Do obowiązków dorosłych, zwłaszcza będących wychowawcami i nauczycielami jest modelowanie takiej postawy i pilnowania jej przestrzegania między małoletnimi. Zachowania małoletnich wobec siebie nie mogą naruszać obowiązujących przepisów prawnych.
Na terenie Placówki Wsparcia Dziennego w Drozdowie, pomiędzy małoletnimi, zabronione są następujące zachowania:
1. narażające na niebezpieczeństwo utraty życia i/lub zdrowia w tym posiadanie, podawanie lub udostępnianie niedozwolonych substancji psychoaktywnych, alkoholu, nikotyny, dopalaczy itp.
2. wszelkie przejawy przemocy fizycznej i seksualnej tj.:
  1. bicie, popychanie, szarpanie, przypalanie, szturchanie, kopanie itp.
  2. niszczenie przedmiotów należących do małoletniego;
  3. przymuszanie do czynności o charakterze seksualnym;
  4. zmuszanie do innych zachowań wbrew woli małoletniego;
3. wszelkie przejawy przemocy psychicznej tj:
  1. wyśmiewanie, poniżanie i ubliżanie (zarówno w formie kontaktu bezpośredniego jak i pośredniego);
  2. grożenie, zastraszanie, szantażowanie;
  3. izolowanie i wykluczanie z grupy;
4. wszelkie przejawy cyberprzemocy tj.:
  1. naruszanie dobrego imienia małoletniego z wykorzystaniem jego wizerunku w sieci;
  2. obraźliwe komentarze w sieci pod adresem małoletniego;
  3. produkowanie lub udostępnianie innym za pomocą cyfrowych technologii zdjęć, filmów ośmieszających małoletniego i publikowanie ich w sieci, także modyfikowanie treści z udziałem małoletniego w celu ośmieszenia go (w tym patostreaming);
  4. podszywanie się za małoletniego w sieci i tworzenie treści w jego imieniu;
  5. nakłanianie innych użytkowników technologii cyfrowych do określonych działań na szkodę małoletniego (np. wykluczania go z grupy, hejtowanie, udostępnianie szkalujących treści);
  6. każde wykorzystanie jego wizerunku (np. zdjęcia) w sieci bez zgody opiekuna prawnego dziecka.
5. każde inne działania naruszające prawa małoletniego lub jego dobra osobiste w szczególności:
  1. narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia,
  2. naruszające jego godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną,
  3. powodujące szkody na jego zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u niego cierpienie lub krzywdę,
  4. istotnie naruszające jego prywatność lub wzbudzające w nim poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

ROZDZIAŁ X – zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet;

Wszystkie urządzenia z dostępem do sieci internet na terenie Placówki Wsparcia Dziennego w Drozdowie, z których korzystają dzieci zabezpieczone są aktualnym oprogramowaniem chroniąc dostęp małoletnim przed treściami niebezpiecznymi.
Dzieci mogą korzystać z urządzeń elektronicznych, będących w zasobach placówki tylko i wyłącznie w miejscach wskazanych do ich używania, podczas zajęć lekcyjnych lub poza lekcyjnych, tylko i wyłącznie w obecności pracownika placówki lub innej osoby odpowiedzialnej za korzystanie z tych urządzeń.
Osoba odpowiedzialna za korzystanie z urządzeń z dostępem do sieci internet obowiązana jest monitorować treści pobierane przez dzieci w trakcie zajęć świetlicowych jak i pozalekcyjnych pod kątem bezpieczeństwa małoletnich.
W pomieszczeniu, w którym znajdują się urządzenia z dostępem do internetu, z których korzystają dzieci, musi przebywać za każdym razem pracownik placówki, który zobowiązany jest podjąć niezbędne działania chroniące dzieci przed niebezpiecznymi treściami, w przypadku złamania lub awarii zabezpieczeń sieci skutkującymi dostępem dzieci do treści zakazanych.
W pomieszczeniu, w którym znajdują się urządzenia z dostępem do internetu, w widocznym miejscu, znajduje się regulamin korzystania dzieci z sieci internet oraz w miarę możliwości materiały informacyjno-edukacyjne lub/i profilaktyczne na temat bezpiecznego korzystania z sieci.
Zakazuje się udostępniania na terenie placówki na urządzeniach zarówno będących w zasobach placówki, jak również będącymi prywatną własnością osób (w tym małoletnich), wszelkich treści niebezpiecznych w tym pornograficznych, zawierających treści agresywne, promujące zachowania demoralizacyjne lub nielegalne, oraz wszelkie inne mogące być uznane za treści nieadekwatne dla małoletnich, którym są udostępniane.
Za udostępnienie do treści niebezpiecznych, o których mowa w punkcie 6, odpowiada właściciel urządzeń, za pośrednictwem których zostały udostępnione co oznacza, że w przypadku gdy udostępnienie nastąpiło na urządzeniach placówki odpowiada administrator sieci, natomiast gdy udostępnienie nastąpiło na urządzeniach prywatnych odpowiada ich właściciel. Za urządzenia przekazane małoletnim dzieciom przez rodziców, odpowiadają rodzice.

ROZDZIAŁ XI – procedury ochrony dzieci przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami w sieci Internet oraz utrwalonymi w innej formie;

W ramach procedury ochrony dzieci przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami w sieci informatyk Placówki Wsparcia Dziennego w Drozdowie odpowiedzialny jest za zabezpieczenie profesjonalnym oprogramowaniem wszystkich urządzeń w placówce z dostępem do internetu, przed dostępem małoletnich do niebezpiecznych treści. Zabezpieczeniami mają być objęte wszystkie urządzenia, za pośrednictwem których dzieci przebywające na terenie placówki podczas zajęć korzystają z internetu.
Zabezpieczenia, o których mowa w pkt 1 powinny być w miarę możliwości jak najnowsze i aktualizowane co najmniej raz w miesiącu. Za ich aktualizację odpowiada osoba wskazana w punkcie 1.
Administrator sieci wskazany przez kierownika monitoruje ją w sposób umożliwiający wykrycie i wskazanie osoby odpowiedzialnej za ewentualne naruszanie bezpieczeństwa korzystania z sieci.
W pomieszczeniu, w którym znajdują się urządzenia z dostępem do internetu, z których korzystają dzieci, musi przebywać za każdym razem pracownik placówki, który zobowiązany jest podjąć niezbędne działania chroniące dzieci przed niebezpiecznymi treściami, w przypadku złamania lub awarii zabezpieczeń sieci skutkującymi dostępem dzieci do treści zakazanych.
Informatyk, wskazany w punkcie 1, odpowiedzialny za urządzenia z dostępem do sieci internet, regularnie informuje dzieci korzystające z tych urządzeń o zasadach bezpiecznego korzystania z internetu.
Informowanie wychowanków odbywa się w formie informacji ustnej przekazanej dziecku przed udostępnieniem urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci internet. Informatyk wskazany pkt 1 ma obowiązek we wszystkich pomieszczeniach, w którym znajdują się urządzenia z dostępem do internetu, w widocznym miejscu, umieścić regulamin korzystania dzieci z sieci internet oraz w miarę możliwości materiały informacyjno-edukacyjne lub/i profilaktyczne na temat bezpiecznego korzystania z sieci.
W przypadku naruszenia zasad bezpieczeństwa i wykryciu sytuacji udostępnienie treści niebezpiecznych małoletnim za pośrednictwem urządzeń placówki, incydent zgłaszany jest kierownikowiplacówki, a kierownik nadzoruje ponowne zabezpieczenie urządzeń elektronicznych z dostępem do internetu przez informatyka Ośrodka Pomocy Społecznej. Do czasu zakończenia działań zabezpieczających urządzenia elektroniczne z dostępem do internetu są niedostępne dla dzieci.
W przypadku wykrycia sytuacji udostępnienia treści niebezpiecznych małoletnim za pośrednictwem urządzeń prywatnych będących w dyspozycji osób przebywających na terenie placówki, incydent zgłaszany jest kierownikowi placówki, a kierownik podejmuje niezwłocznie działania mające na celu zabezpieczenie sytuacji małoletnich na terenie placówki i podejmuje adekwatne działanie zgodnie z procedurami określonymi w § 1 Rozdziału III.
Względem małoletnich opisanych w punktach 7 lub 8, którzy zostali narażeni na dostęp do treści niebezpiecznych, udziela się wsparcia dziecku a następnie informuje jego opiekunów prawnych lub faktycznych o incydencie i opracowuje plan wsparcia zgodnie z Rozdziałem XII.

ROZDZIAŁ XII – zasady ustalania planu wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia.

Plan wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia powinien zawierać:

opis ustaleń jaki/ jacy dostępni dorośli z ramienia placówki będą stanowili dla niego wsparcie z określeniem zakresu wsparcia oraz określające sposób i formę przekazania dziecku tych informacji (celem zwiększenia poczucia bezpieczeństwa przez świadomość istnienia jego sieci wsparcia);
opis działań osób stanowiących sieć wsparcia na terenie placówki ukierunkowanych na dobro małoletniego i odbudowywanie jego poczucia bezpieczeństwa realizowanych na terenie placówki;
opis działań rodzica niekrzywdzącego lub opiekuna faktycznego sprawującego bezpośrednią opiekę nad dzieckiem w zakresie jego postaw do zachowań dziecka po ujawnieniu krzywdzenia w tym: nieocenianie i niekrytykowanie dziecka za ujawnienie przemocy; dawanie przyzwolenia na ujawnianie różnorodnych emocji, bez zachęcania do ich tłumienia, nieodczuwania, zawstydzania za pojawiające się reakcje; cierpliwość wobec zmieniających się emocji u dziecka; przygotowania dziecka do uczestnictwa w dalszych procedurach po ujawnieniu krzywdzenia; ściągnięcia z dziecka poczucia winy i lęku za ujawnienie krzywdzenia,
opis działań rodzica niekrzywdzącego lub opiekuna faktycznego zawierający formy i miejsca wsparcia dziecka w instytucjach na terenie gminy lub powiatu, do których zgodnie z ustaleniami zobowiąże się rodzic.

Plan wsparcia małoletniego sporządzany jest w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach. Jeden pozostaje w dokumentacji placówki i przechowywany jest zgodnie z zasadami określonymi w Rozdziale VIII, a drugi zostaje wręczony rodzicowi lub opiekunowi faktycznemu, obecnemu podczas jego sporządzania

Opracowała: ALEKSANDRA FILIPEK

[1] Ustawa z dnia 29 lipca 2005r o przeciwdziałaniu przemocy domowej

[2]Art. 2 ust. 1 pkt. 1) Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej